به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

چرا ناشران رغبتی به نقد ادبی ندارند؟

تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۸۴۸۸۷

به نقل از بیست و یکمین جشنواره قلم زرین، چهارمین نشست نقد و بررسی کتاب‌های برگزیده این جشنواره با حضور حمید هنرجو دبیر امسال این رویداد و جمعی از چهره‌های ادبی، با نقد کتاب غربالی در دست تألیف سید مهدی طباطبایی توسط کامران شرفشاهی در کتابخانه مرکزی پارک شهر برگزار شد.

کامران شرفشاهی این نشست گفت: یکی از اتفاقاتی که در این دوره جشنواره قلم زرین صورت گرفته، برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

همان‌طوری که می‌دانید ما در حوزه نقد ادبی بسیار ضعیف هستیم و انتخاب این کتاب نیز انتخاب بسیار هوشمندانه‌ای بود. چرا که این کتاب اثری در حوزه نقد ادبیات معاصر ایران است. حوزه‌ای که از ابتدای پیدایش ادبیات فارسی دغدغه مهمی برای فعالان این عرصه بوده؛ هرچند در ذیل عنوان کتاب به مسئله سرقت ادبی در شعر معاصر ارجاع و اشارت شده؛ اما در مواجهه با متن کتاب مثال‌های مختلف و متعددی از شعرای نام‌آشنا و قدیم ایران را شاهد هستیم که نشان‌دهنده نگاه جامعی است که این کتاب و محقق آن به حوزه مقوله سرقت ادبی در عرصه شعر داشته است.

وی افزود: کتاب در سه فصل تنظیم شده است که فصل نخست آن اختصاص به زمینه‌ها و مباحث پیرامونی در خصوص شباهت‌های صوری و محتوایی سرقت‌های ادبی؛ بخش دوم به بررسی، تطبیق و تحلیل آرای اندیشه‌ورزان در خصوص شباهت‌های صوری و محتوایی و فصل سوم به تقسیم‌بندی و بررسی سرقت ادبی در شعر معاصر است که این مسئله ارجاعی به عنوان کتاب بیشترین قرابت را دارد. نیز دارای درآمد و دیباچه‌ای خواندنی به‌علاوه کتاب‌نامه‌ای مبنی‌بر صحت‌وسقم موارد مطرح‌شده در این اثر است که می‌تواند پژوهشگران را با شدت نگاهی دقیق‌تر یاری رساند.

شرفشاهی ضمن توصیه به تهیه و مطالعه این کتاب گفت: این اثر پژوهشی؛ کتابی جذاب، علمی و شیرین است. موضوع سرقت ادبی موضوعی است که حتی به‌گونه‌ای باید آن را طنزآمیز دانست. وقتی این کتاب را مطالعه می‌کنیم درست است که با موارد جدید، جذاب و نوآوری مواجه می‌شویم، اما درنهایت شیرینی‌هایی را نیز در بطن خود دارد. به گمانم این کتاب رساله یا پایان‌نامه دکترای جناب طباطبایی بوده و به لحاظ ترتیب کتاب و عرفی که دارد معتقدم این اثر رساله دکترای ایشان است.

این شاعر افزود: مشکلی که ما در پژوهش‌ها داریم غالباً بحث موازی‌کاری است. بسیاری از پژوهش‌هایی که در جامعه ما صورت‌گرفته به ویژه پژوهش‌های آکادمیک جنبه موازی‌کاری دارد و اغلب حرف‌های تکراری را بازگو می‌کنند. اما موضوعی که آقای طباطبایی انتخاب کرده موضوعی به نسبت جدید است که کم‌تر به آن پرداخت شده است. به ویژه در بخش ادبیات معاصر. البته جسته‌وگریخته شاعران و منتقدان کشور ما به موضوع سرقت ادبی پرداخته‌اند، اما کتابی که به شکلی مستقیم و با این گستردگی چیزی در دسترس باشد تا به امروز وجود نداشته است.

این ناشر ادبی افزود: نکته دیگر در خصوص این کتاب آن است که کتاب به خلیل عمرانی هدیه شده است. وی از دوستان خوب شاعری است که امروز او را کنار خود نداریم. یاد کرد؛ کار ارزشمندی است به‌ویژه در قبال عزیزان سفر کرده و با توجه به این مسئله ما نیز از خلیل عمرانی عزیز یادی می‌کنیم. کلیه مباحثی که در این کتاب مطرح‌شده با شاهد مثال‌های مختلف و متعددی مطرح‌شده است. یعنی نویسنده این‌گونه نبود که مسئله‌ای را بیان کرده و به‌سادگی از کنار آن بگذرد. او برای هر نمونه یک یا چند شاهد مثال از زبان فارسی آورده است.

شرف‌شاهی در ادامه نقد این کتاب با اشاره به مثال‌های مختلف و متعددی که نویسنده این اثر برای هر یک از موارد مطرح‌شده خود آورده گفت: به‌عنوان مثال می‌توان به شعر «علی‌ای همای رحمت» استاد شهریار اشاره کرد که مفتون امینی نیز چنین شعری دارد.

وی یادآور شد: نکته‌ای که باید در مواجهه با نقد صادقانه و صریح درباره این کتاب عنوان کرد توجه به این دیدگاه است که عده‌ای مسئله توارد در حوزه شعر را الزاماً مقوله‌ای منفی نمی‌دانند و به این مسئله اشارت دارند که شاعرانی که دیدگاه کمال‌گرا دارند این مقوله را سرقت ادبی نمی‌دانند.

این پژوهشگر ادبی افزود: نکته دیگری که در مواجهه با این اثر پژوهشی شاهد هستیم مسئله مبتلابه در اغلب آثار پژوهشی است که چه در بدنه دانشگاهی و چه در میان پژوهشگران مستقل شاهد وقوع این آسیب هستیم و آن این‌که دامنه ارجاعات پژوهشگران در موضوعات مطرح‌شده دامنه‌ای محدود است. به‌عنوان مثال با توجه به تأکیدی که میان شاعران معاصر در این کتاب به قلم نویسنده آمده است تنها به چند شاعر معاصر ارجاع و اشارت شده است.

این شاعر گفت: دامنه پژوهشی محدود است و منحصر به چند چهره معاصر است درصورتی‌که پژوهشگر می‌تواند در مواجهه با چنین مسئله‌ای دیدگاه خود را وسعت دهد و بر کار‌های متعدد دیگری تمرکز کند. نکته مهمتر آن است که در حوزه کار‌های پژوهشی باید نگاه میدانی نیز داشته باشد چرا که در دیدار‌های مختلف و متعدد با شاعران ممکن است به نکاتی دست پیدا کند که در دامنه مطالعاتی کتابخانه‌ای و کار پژوهشی متمرکزش به دست نیاورد. این مسئله در میان پژوهشگرانی که در حوزه ادبیات انقلاب اسلامی کار کرده‌اند نیز دیده می‌شود. در کار پژوهشی باوجود گستره عمیق ادبیات انقلاب تنها بر چند نام مانند قیصر امین‌پور و سیدحسن حسینی متمرکز می‌شوند درحالی‌که ادبیات انقلاب اسلامی وسعتی بسیار بزرگ‌تر از این نام‌ها دارد و کار پژوهشگر آن است که این گستره را توسعه دهد نه این‌که از دامنه این گستره تنها بخشی محدود را برای کار پژوهشی خود برگزیند.

شرف‌شاهی در پاسخ به این پرسش که چرا در مواجهه با آثار نقد ادبی که ازجمله مهم‌ترین مؤلفه‌ها در حوزه رشد و تعالی ادبیات هر کشوری ازجمله ایران به شمار می‌رود حتی در بدنه نشر کم‌تر رغبتی میان ناشران برای انتشار چنین دست از آثاری وجود دارد و یا حتی در میان اهالی پژوهش، نخبگان و دانشگاهیان کم‌تر توجهی برای نگارش آثار در حوزه نقد ادبی خاصه با نگاه پژوهشی مطرح است گفت: طرح این پرسش نکته بسیار مهمی است. یکی از معضلات جامعه ما آن است که حلقه مفقوده‌ای بین دانشگاه‌ها و نیاز‌های جامعه وجود دارد. درواقع دانشگاه‌های ما در حوزه زبان و ادبیات فارسی باید در این زمینه پربارتر باشند و بحث نقد ادبی را با جدیت بیشتری دنبال کند. در جامعه ما اغلب معیار اکثر کسانی که در این حوزه اهل مطالعه هستند آثار نویسندگان و منتقدان خارجی مثل رولان بارت و نظایر دیگر است. این به این معنا نیست که ما در حوزه افراد نام‌آور ضعیف باشیم. نکته دیگر آن است که در مواجهه با آثار نقد ادبی کم‌تر بافراست علمی در حوزه نگارش اثر مواجه هستیم. دانشگاهیان باید چنین دست از منتقدانی را تربیت کنند تا این منتقدان به پیشرفت ادبیات کمک کنند.

وی افزود: از طرف دیگر اخلاق نقدپذیری باید در جامعه ما نیز رشد پیدا کند. اغلب ما ایرانی‌ها از فردی که ما را مورد نقد قرار می‌دهد خوشمان نمی‌آید. درحالی‌که حدیث بسیار زیبایی از پیامبر (ص) وجود داردکه می‌فرماید: «بهترین دوستان من کسی است که عیوب من را به من بازگو و هدیه می‌کند.» اگر این نگرش در جامعه ما رشد بیشتری پیدا کند و سعه صدر ما گسترش پیدا کند در قبال نقد‌هایی که از ما صورت می‌گیرد طبیعتاً جامعه ما به گونه دیگری خواهد بود. البته خود نقد هم قواعدی دارد که باید به آن‌ها اشراف و توجه داشت. بسیاری از پژوهشگران بر این مسئله معتقدند که غالب مردم برداشتشان از نقد اعتقاد به شکل عامیانه است درحالی‌که نقد معادل بازتاب محاسن یک اتفاق است.

شرف‌شاهی با تاکید به این ضرب‌المثل که عیب وی جمله بگفتی هنرش نیز بگو خاطرنشان کرد: نقد صحیح به معنای آن است که اگر آسیب‌ها و نقاط ضعف گفته می‌شود باید به همان میزان نقاط قوت نیز بازگو شود. این در حقیقت حرکت به سمت نقد صحیح و اصولی به شمار می‌رود. بسیاری از مسائل امروز جامعه ما ریشه در گذشته دارد و محقق این مسائل را نادیده نگرفته است. محقق و نویسنده این کتاب با هوشیاری به آن‌ها ارجاع و اشارت داشته و در مواجهه با سرقت ادبی به ریشه‌یابی این مسئله اشاره داشته که این مقوله از کجا آغاز شده است. نگاه محقق در این اثر با توجه به آنکه از قرن دوم و سوم هجری ریشه‌یابی خود را آغاز کرده است، اما تمرکزش بر نگاه معاصر بوده و با توجه به همان نگاه استقرایی که عرض کردم تنها بر ادبیات فارسی متمرکز بود درحالی‌که می‌توانست در مقوله سرقت ادبی که نه‌فقط به ادبیات ما که در ادبیات تمامی جهان وجود دارد ارجاع و اشارتی از شعر عرب تا حوزه ادبیات جهان را مدنظر قرار دهد.

این شاعر تصریح کرد: اگر این مهم صورت می‌پذیرفت به کتاب نگاه جامعی می‌داد که می‌توانست حتی آن را به یک دایرة‌المعارف بدل کند، اما با توجه به نگاه متمرکز و استقرایی محقق و پژوهشگر صرفاً در حد ادبیات معاصر خاصه شعر معاصر آن هم با دامنه‌ای محدود که پیش‌ازاین به آن ارجاع اشارت داشتم متمرکز شده است. اما با وجود همه این موارد و مؤلفه‌ها در کنار مسئله فقر آثار پژوهشی در عرصه نقد ادبی؛ وجود این کتاب غنیمتی است و مطالعه آن برای هر یک از علاقه‌مندان در این حوزه می‌تواند داشته‌های ارزشمندی با خود به همراه داشته باشد.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: کتاب ادبیات نقد زرین جامعه ما سرقت ادبی نقد ادبی مطرح شده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۸۴۸۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

در جلسه رادان با اعضای جامعه مدرسین چه گذشت؟

سردار رادان فرمانده فراجا با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دیدار کرد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، سردار رادان فرمانده کل انتظامی کشور به همراه نماینده ولی فقیه و جمعی از فرماندهان انتظامی فراجا ضمن حضور در جلسه شورای عالی جامعه مدرسین با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دیدار کردند.

طرح نور امیدهایی را برای جامعه ایجاد کرد

در ابتدای این جلسه، آیت الله حسینی بوشهری با اشاره به اجرای طرح نور در کشور گفت: شروع طرح نور امیدهایی را برای جامعه متدین ایجاد کرد.

وی خاطرنشان کرد: حقیقتا جامعه مدرسین که یک نهاد دیرپای حوزوی و از ابتدای انقلاب اسلامی در کنار امام خمینی(قدس سره ) و اکنون در کنار رهبر فرزانه انقلاب (مد ظله العالی) راجع به مسائل مختلف دغدغه مندی داشته است نهایت تلاشش این بوده است که احکام نورانی اسلام در جامعه پیاده شود و با حرکت انقلاب تحولی نه تنها در کشور بلکه در جهان پدیدار شود.

رئیس جامعه مدرسین افزود: دشمنان در عرصه‌های مختلف نظامی، سیاسی، سایبری، اقتصادی و فرهنگی با تمام توان در مقابل انقلاب اسلامی قرار گرفتند ولی از آن جا که این انقلاب ریشه الهی دارد، 45 سال در برابر این توطئه‌ها سرافراز و سربلند ایستاد و امیدواریم این مقاومت تا زمان ظهور حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف  ادامه پیدا کند.

وی ابراز امیدواری کرد: امیدواریم حضرتعالی به عنوان سرباز اسلام، همانطور که در این سال‌های اخیر حدود 100 شهید تقدیم این انقلاب کرده‌اید و در عرصه‌های مختلف اعم از مبارزه با اشرار، مواد مخدر و مرزبانی در دورترین نقاط این کشور موفق بوده‌اید، در این مسئله نیز موفق باشید.

دشمنان در تلاش برای حیازدایی از جامعه هستند

امام جمعه قم با اشاره به تلاش‌های دشمنان در نهادینه سازی پدیده بی‌حجابی در جامعه اظهار داشت: این عرصه جدیدی که دشمنان طراحی آن را بر عهده گرفته‌اند، حیازدایی در جامعه است.

وی ضمن تأکید بر لزوم تداوم طرح نور با مراقبت‌ها و ظرافت‌های لازم، تصریح کرد: این بار با تأکیداتی که روز گذشته در حرم مطهر حضرت معصومه  سلام الله علیها  داشتید، همه را به تداوم این طرح دلگرم کردید.

مسئله حجاب؛ رویارویی دقیق و توأم با برنامه جبهه کفر در برابر جبهه حق

در ادامه این جلسه، سردار رادان فرمانده فراجا موضوع عفاف و حجاب را یک رویارویی دقیق و توأم با برنامه جبهه کفر در برابر جبهه حق ارزیابی کرد و اظهار داشت: طرف برنده در این نبرد یک حالت تعیین کننده خواهد داشت.

وی با یادآوری تأکیدات رهبر معظم انقلاب( مد ظله العالی) نسبت به مسئله شبیخون فرهنگی و ناتوی فرهنگی بیان کرد: برخی فقط این سخنان را شنیده‌اند و هیچ تلاشی انجام نداده‌اند و کسانی هم که تلاش‌هایی کرده‌اند ناکافی بوده است.

فرمانده انتظامی کشور با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم مقابله با ترویج گناه در جامعه افزود: حضرت آقا در سال 95 فرمودند که «مسئله امنیت اخلاقی مهم است؛ به محیط جامعه باید توجه کرد. بعضی قمه می‌کشند اما بعضی هنجارشکنی می‌کنند و گناه را رواج می‌دهند؛ این اگر اهمیتش بیشتر نباشد کمتر نیست.»

وی در ادامه گزارشی از روند پدیدار شدن مسئله بی‌حجابی در کشور و عملکرد دولت‌ها در این خصوص از زمان دفاع مقدس تا کنون ارائه کرد.

فساد آشکار و سازمان یافته، چالش‌های انجام مأموریت در حوزه امنیت اخلاقی، برخوردهای نرم و سخت، وضعیت قوانین موجود در حوزه امنیت اخلاقی و کاستی‌های آن، مطالبات رهبری در حوزه تهاجم فرهنگی، روند تنزل اخلاقی جامعه و برنامه‌های دشمن در این خصوص، اقدامات پلیس و طرح‌های مختلف اعم از ناظر 1 تا 4 ، طرح سالم سازی دریا، طرح نور، ارسال پیامک‌های رعایت حجاب، نبود هماهنگی و هم‌افزایی لازم در میان دستگاه‌های مسئول در این حوزه، انهدام باندهای تخریب کننده امنیت اخلاقی جامعه، از جمله سرفصل‌های این گزارش بود.

چالش‌های اساسی در حوزه امنیت اخلاقی

سردار رادان چالش‌های اساسی در حوزه امنیت اخلاقی را عدم وجود گفتمان واحد در دستگاه‌ها، ابهام در لایحه عفاف و حجاب، هزینه پایین جرم بی‌حجابی، اظهار نظر‌های ضد و نقیضی برخی مسئولین و کمبود اعتبارات و امکانات، عنوان کرد.

در پایان نیز اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم سؤالات، ابهامات و تأکیدات خود را در این حوزه بیان کردند.

تأکید بر وجوب شرعی و قانونی حجاب، برنامه ریزی دشمنان برای مقابله با نظام از مسیر ترویج بی‌حجابی در جامعه، لزوم ایستادگی پلیس در مقابل خاطیان و حفظ هیمنه پلیس، لزوم تحقق مطالبه مردم در مبارزه با بی‌حجابی در جامعه، لزوم خروج از حالت انفعالی در مقابله با پدیده بی‌حجابی بواسطه نبوغ و خلاقیت‌های لازم و تأکید بر اهمیت مسئله تعلیم و تربیت از ابتدای کودکی، از جمله سر فصل‌های سخنان اعضای جامعه مدرسین در این جلسه بود.

انتهای پیام/